TERMİK SANTRALLERDE YERLİLEŞME PLATFORMU Çalıştayları Sonuç Bildirgesi KBSB Başkanı tarafından sunulduToplantıda Müsteşar Fatih Dönmez, Bakanlık olarak yerlileşmeye çok önem verdiklerini, her türlü desteğe hazır olduklarını, bu toplantının bir ilk olduğunu ve devam ettirmek gerektiğini, Ekonomi Bakanlığını ilgilendiren konuları görüşmek için bir sonraki toplantıya onların da davet edileceğini söyleyerek duyduğu memnuniyeti ifade etti.

Fatih Dönmez, “ Firmalarımız belli bir seviyeye zaten gelmiş , bundan sonra yapacakları atılımlarda desteğimizi veririz , önümüzdeki yıllarda tamamen yerli bir Termik Santral yapabileceğinize inanıyorum” dedi.

Toplantıya; Ziraat Bankası Genel Müdürü ve Bankalar Birliği Başkanı Hüseyin Aydın da katıldı. Aydın “ Biz Ziraat Bankası olarak döviz kazandırıcı her türlü faaliyete büyük destek veriyoruz. Projenizi alıp gelin” dedi.

Toplantıda, yerli firmaların oluşturacağı bir konsorsiyuma EÜAŞ’ın bir Termik Santral kurdurabileceği de dile getirildi. EÜAŞ Genel Müdürü Nevzat Şatıroğlu; "150 MW gücünde bir santralı bu şekilde yaptırabiliriz" dedi.

TERMİK SANTRALLERDE YERLİLEŞME PLATFORMU ÇALIŞTAYLAR SONUÇ BİLDİRGESİ
YÖNETİCİ ÖZETİ

I – TERMİK SANTRALLERDE YERLİLEŞME PLATFORMU ( TSYP )

KBSB Yönetim Kurulu, ülkemizde inşa edilen termik santrallerde yerlilik oranının % 7 civarında olmasına karşın yapılacak çalışmalarla bu oranın aşama aşama arttırılarak 2023’e kadar % 90’lara çıkarılmasının mümkün olduğu düşüncesiyle TSYP’nun oluşturulmasına karar vermiştir.
TSYP; EÜAŞ‘den 2 , TÜBİTAK MAM EN.ENS.’den 6 , MİMSAN, ERENSAN, TERMOISI, ALFA KAZAN, AKKAYA ISI, BERSEY, SİTERM, ERALP, EFOR,VERA ELEKTROMEKANİK, İGDEAS’dan 1’er temsilci ile KBSB GN.Sekreterinin katılımıyla oluşturulmuştur.
İlk toplantısını Ankara’da 27 Mart 2014’de gerçekleştiren TSYP şu ana kadar 7 Toplantı / Çalıştay yapmış bulunmaktadır.

II – GEREKÇE
1 - Enerji hammaddelerinde dışa bağımlılık ekonomimizi tehdit etmektedir. .
Yerli kömürlerimizi ekonomiye kazandırmanın devlet politikası haline gelmesi sevindiricidir. Ancak, kömür yakıtlı termik santral yatırımlarının çok büyük oranda özel sektör tarafından gerçekleştirilmesi dolayısıyla bu firmalar yatırımlarında “yerli katkı” yı önemsememektedirler. Bu durum enerji yatırımlarında yurt dışı tedarikte cari açığı artıran bir faktördür.
2 - Enerji teknolojilerinde dışa bağımlılığın olumsuz sonuçları.
- Yatırım giderleri dış ticaret dengelerini menfi etkilemektedir.
- Tesisin işletmesi esnasında oluşacak servis maliyetleri ekonomimize yük getirmektedir.
- Servis ve bakımda dışa bağımlılık, müdahale süresinde uzamalar ve emre amadelikte düşmeye sebep olmaktadır.
- Yurt dışı kaynaklı teknoloji ve sistemlerin, internet erişimi ve bilişim devrimi sayesinde milli bağımsızlığımız açısından “Güvenlik açığı” riski dikkate alınmalıdır. Siber saldırı riskine sebep olabilecek durumlardan kaçınılmalıdır.

III – MEVCUT DURUM
1 - Termik santrallerde yerli katkının şu an itibariyle % 7 olduğunu düşünüyoruz.
2 - Ülkemiz teknolojik kapasitesi :
- Termik santral teknolojilerinin yerlileştirilmesi noktasında ülkemiz özel sektörünün teknolojik alt yapısı ve dinamizmi ümit vericidir.
- Şu an itibariyle firmalarımız 100 MW (termik) güce kadar Kömür Yakıtlı bir Termik Santralin temel ve detay mühendislik hesaplamalarını, tasarımlarını, imalat ve montajlarını yapabilmektedir. Daha yüksek güçteki santraller için ise teknolojik destek alarak yapmak ülkemiz firmaları için mümkündür.
- Ayrıca, termik santral komponentlerinin büyük bir kısmı yerli imkanlarla üretilebilmektedir.
- Montaj için gerekli hizmetlerin %90 ı yerli firmalarca yapılabilecek durumdadır. Ancak, EPC firmalar maliyet v.s. saikleriyle montaj hizmetlerinde de yurt dışı alt yükleniciyi tercih edebilmektedir.
- Ülkemizin termik santral teknoloji kapasitesi günümüz koşullarında yerli katkıyı %55 olarak gerçekleştirmeye müsaittir.

IV – HEDEFLER
1 - Termik santral yatırımlarında yerli katkı oranının artırılması.
- Mevcut durumda %55 yerli katkı mümkün olup, gerekli politik önlemlerin alınması durumunda, gerçekleşebilir bir hedef olacaktır. Bu aşamada elde edilecek yıllık döviz kazancı yıllık 1.5- 2 milyar USD olacaktır.
- Alınacak bazı önlemler ile 2020 yılı için mümkün olan yerli katkı Oranı %70 e çıkabilecektir. Bu taktirde, elde edilecek yıllık döviz kazancı 2-3 milyar USD olabilecektir.
2 - Termik santral teknolojilerinde ulusal teknolojik yeterlilik kapasitesinin artırılması ile dışa bağımlılık daha da azalacak, konu ile çalışacak firmalarda katma değer artışı sağlanacaktır.
3- Termik santral teknolojilerinde ulusal teknolojik yeterlilik kapasitesinin artırılması ile nükleer santral teknolojileri için daha uygun altyapı oluşacaktır.
4 - Ulusal enerji hammaddelerimizin karakteristiklerine uygun teknolojiler geliştirilerek, verimlilik ve kapasite artırılacaktır.

V- YÖNTEM;
Katma değer bazlı yerlileşme de ;
- Yerlileşme sürecinde, reel olmayan yaklaşımlar yerine, uluslar arası aktörler ile işbirliği halinde olunarak katma değerin yerlileşmesi esas alınacaktır. Bu çalışmalar esnasında teknoloji transferleri ve mevcut teknolojilerimizin de gelişimi sağlanmış olacaktır.
- Bu kapsamda, yerli aktörlerin çok uluslu şirketlerle işbirliğine uygun zemin oluşmalıdır.
- Yabancı aktörlerin üstlendiği projelerde yerel tedarikçi ve yerel altyüklenici edinmeleri için uygun ortam olmalıdır.
- Büyük kapasiteli projeler yanında fizibil olan, yerli aktörlerin üstlenebileceği kapasitedeki küçük projeler için de uygun şartlar sağlanmalıdır.
- Özellikle katı yakıtlı CO-JEN (Şehir ısıtması vb) sistemlerine imkan ve cazibe sağlanmalıdır.

V- TEKLİFLERİMİZİN KABULÜ İLE ÜLKEMİZ NELER KAZANIR ?

1 - Cari açıkta azalma.( yıllık 2 -3 milyar USD)
2 - 100 000 kişilik istihdam.
3 – Endüstri altyapısının güçlenip İhracat potansiyelinin artması.
4 - Enerji hammaddeleri ve teknolojilerinde dışa bağımlılığın azalması ve bunun milli bağımsızlığa katkısı.
5 - Bu Yerli Katkı Oranı 2023 yılı için hedeflenen %90 seviyesine ulaşırsa 3 milyar USD dövizin yurt içinde kalması anlamına gelecektir.
6 -Termik santral yatırımlarında yerlilik oranının artırılması özel sektörün teknolojik kapasitesini artıracağından, teknolojik gelişim çarpan etkisiyle diğer alanlara da olumlu etki edecektir. (Örnek, nükleer enerji)
7 -Bu yerlileşme seferberliği termik santrallerin emre amâdelik ve verimlilik oranını yükseltecek, bakım ve onarım maliyetlerini azaltacak, bakım, onarım ve yedek parça açısından döviz çıkışını azaltacaktır.
8 -Yerli sermayemizin ihracat potansiyellerinin riske girdiği konjonktürel ortamda ihracat yapamayan sanayi kollarımıza ithalatı önleme rolü verilmesi Milli Menfaatlerimiz açısından da doğru bir karar olacaktır.

VI – TALEP VE ÖNERİLERİMİZ
1 - Teşvik belgeli enerji yatırımlarında yerli katkı oranının %50 üzeri olma taahhüdü aranmalıdır.
2 - EPDK lisans başvurularında yerli katkı oranının %50 üzeri olma taahhüdü istenmelidir.
3 - Teşvik belgeli enerji yatırımlarında gümrük muafiyeti uygulama dışı bırakılmalıdır. (yurtiçinde imali mümkün olan ithal makina ve ekipmanın teşvik imkanlarından yararlanması ciddi bir stratejik hatadır.)
4 - Özel sektör yatırımlarında; yabancı firmaların kredi bulma imkanı ile avantaj sağlayarak yerli aktörleri devre dışı bırakması durumunun önlenmesi gerekir. Bunun için Eximbank “döviz kazandırıcı faaliyetin kredilendirilmesi” benzeri önlemler alınabilir.
5 - Yurtiçinde imali mümkün ekipman ve hizmetler için Gümrük tarifeleri yeniden revize edilmelidir.
6 – Yatırımcıların termik santral ekipmanlarında yerli firmaları tercih etmeleri için enerji fiyat tarifelerinde “Yerli ekipman teşviki” uygulaması yapılmalıdır.
7 – Enerji konusunun, ülkemiz açısından Milli Güvenlik ve Bağımsızlık gibi konular ile birlikte Stratejik bir konu olarak değerlendirilmesi, gerekirse MGK gündeminde yer alması sağlanmalıdır.
8 - Yerli EPC firmalarının teminat ihtiyaçları için destek sağlanmalıdır (KGF vb.)
9 - TÜBİTAK MAM’nin yürüttüğü MİLTES projesi revize edilip güncellenerek uygulanmalı, böylece teknoloji tabana yayılmalı, yerli EPC firmalarının iş bitirme ihtiyaçları giderilmelidir.
10 - Yerli teknoloji firmalarına etkili pratik ve hedef odaklı Ar-GE destekleri sağlanmalıdır.
11 - Paris Konferansında yaptığımız taahhütlerin gereği olarak 2020 yılından itibaren kömürlü termik santral yatırımı yapmamız zorlaşacağından çok hızlı hareket etme zorunluluğumuz vardır.

VII – AKSİYON PLANI
1 - Strateji belgesinin oluşması.
2 - Strateji onayıyla konunun Devlet Politikası haline gelmesi.
3 - Rol dağılımı ve görevlendirilmelerin yapılması.
4 – Enerji teknolojilerinde yerlileşme için Koordinasyon birimi oluşturulması.
5 –Yerlileşme hedeflerinin gerçekleşme durumu ile ilgili İlerlemelerin takibi.